||. DE EXTREMISTEN
ORDE VAN DE DAG - met GREG NOTROT // JIBBE WILLEMS // // MARK KRAAN // FRANK VAN KASTEREN
- maker, muzikant.
Elke dag maakten we een voorstelling over een andere terrorist. Anders Breivik, de broers die Charlie Hebdo binnen vielen, maar ook man die als Joker verkleed een kinderdagverblijf omver schoot.
We wilden begrijpen wat hen dreef. Het was erg pittig; we kwamen soms wel dichtbij de drijvende krachten achter terrorisme.
>>>INTERVIEW met Greg Notrot
“WE ZIJN NOGAL APATISCH GEWORDEN”
Om in deze polariserende tijden een voorstelling – of beter: “actuashow” – over extremisme te maken, kun je maar beter stevig in je schoenen staan. Een gelegenheidscollectief bestaande uit schrijver Fikry El Azzouzi, theaterregisseur Junior Sephunyane Mthombeni (beiden: zie ook Reizen Jihad), Jibbe Willems (laureaat van de Artes Jongtheaterschrijfprijs 2014) en enkele Nederlandse collega’s gaat de uitdaging aan. Tijdens De extremisten, vanaf morgen in Vrijstaat O., zal er zelfs gelachen mogen worden, zo klinkt het. Een gesprek met Fikry El Azzouzi en Greg Nottrot, theaterregisseur en artistiek leider van het Nieuw Utrechts Toneel, kortweg het NUT, dat mee aan de basis ligt voor dit onderzoek in Oostende.
Vanwaar dit idee?
Greg: “In Utrecht brengen we al vijf jaar De Orde van de Dag, een show rond de actualiteit van de afgelopen maand, met telkens nieuwe schrijvers en acteurs. Maar in plaats van allerlei actua de revue te laten passeren, wilden we nu één thema uitlichten. Dat werd ‘extremisme’, toch wel hét onderwerp van de dag. Luc Muylaert (festivalcoördinator van TAZ, AL) vond dat een prima idee, maar stelde voor dat we er ook Belgen bij zouden betrekken. Hij bracht ons in contact met Fikry en Junior Sephunyane Mithombeni. Dit zeg maar gearrangeerd huwelijk is ondertussen uitgebreid met muzikanten.”
Fikry: “Muziek is trouwens heel belangrijk voor extremisten. Denk maar aan Anders Breivik die op zijn iPod naar Requiem for a dream luisterde terwijl hij op Utøya mensen neerknalde.”
Jullie brengen het verhaal van de broers Kouachi (de mannen achter de aanslag op het Franse weekblad Charlie Hebdo, eerder dit jaar in Parijs), Anders Breivik, Ulrike Meinhof, Malika El Aroud en Jezus Christus. Wat hebben zij met elkaar gemeen ?
Fikry: “Extremisten denken zwart-wit. Ze omhelzen gemakkelijke antwoorden en kennen geen twijfel. Ze zijn doorgaans tussen 15 en 35 jaar, hebben een hoog testosterongehalte en zijn bereid om tot het uiterste te gaan. Veel extremisten lijden ook aan grootheidswaanzin en ijdelheid.”
Wat doet Jezus in het rijtje?
Fikry: “Hij was een activist, een verzetsleider. Hij verzette zich tegen de dominantie van de rijke Joden en de Romeinen.”
Een activist is nog niet per se een extremist, toch?
Greg: “Iemand die zichzelf aan het kruis laat nagelen, vind ik toch behoorlijk extreem, hoor. En er zijn in naam van de religie die allicht goed bedoeld was, wel heel veel doden gevallen.”
Ik kan me voorstellen dat niet iedereen dit graag zal lezen.
Fikry: “We willen daarover ook geen oordeel vellen. Over geen enkele van de extremisten trouwens. We proberen te begrijpen. Waarom doen extremisten wat ze doen? We willen alleen dat mensen zichzelf bevragen.”
Greg: “Ook wij bevragen in de eerste plaats onszelf – en we nodigen het publiek uit om hetzelfde te doen. Soms denk ik dat iedereen een klein snuifje extremisme zou kunnen gebruiken. Wij zijn zelf nogal apatisch geworden.”
Fikry: “Mensen zijn zo bang om te verliezen wat ze hebben, dat ze niet tot actie durven overgaan.”
Waartegen zou er actie moeten ondernomen worden?
Fikry: “Tegen de grootbanken, want dat zijn de echte sluipmoordenaars. Of tegen de klimaatvervuiling. Dat zijn belangrijke thema’s. Belangrijker dan IS bijvoorbeeld.”
Moeten we de terreurdaden van IS dan relativeren?
Greg: “Ik word zo kwaad als ik zie welke afschuwelijke daden IS pleegt. Tegelijk denk ik dat we de reële bedreiging die van hen uitgaat overdrijven. We zien wél wat de gebroeders Kouachi hebben uitgericht, maar we kijken weg van wat de samenleving met hén heeft gedaan. Hun moeder pleegde zelfmoord, ze kwamen in een weeshuis terecht, hun situatie was uitzichtloos... Dat zijn wel jongens van bij ons, hé, opgegroeid in onze maatschappij.”
Fikry: “Frustratie is de basis voor extremisme. Wij moeten naar die frustratie durven kijken.”
Greg: “Frustratie leidt tot een extreme daad als je toch niets meer te verliezen hebt.”
Schuilt in elk van ons een potentiële extremist?
Greg: “Absoluut. Stel dat iemand je kind iets aandoet. Tot welke daden ben je dan in staat?”
Met andere woorden, jullie willen ons een spiegel voorhouden. Wanneer zullen jullie de voorstellingenreeks geslaagd vinden?
Fikry: “Als mensen via de juiste vraagstelling tot meer inzicht komen.”
Greg: “Als je niet langer denkt dat een daad van IS een aanslag is van de Islam op het vrije woord, maar het werk van een gefrustreerde jongeren zonder uitzicht, beïnvloed door enge gedachten en het milieu waarin hij is opgegroeid.”
Dat klinkt als een politieke boodschap. Hoe ga je daar een interessante voorstelling van maken?
Greg: “Fikry en Jibbe zijn al de hele week aan het schrijven en nu komen ook de muzikanten erbij en zal ik daar als regisseur vorm aangeven. Het wordt erg gevarieerd: monologen, liedjes, slam... Er zal ook veel humor inzitten – jazeker – want we willen ook dat mensen een leuke avond beleven.”
Fikry: “We nodigen ook elke dag een gastschrijver uit. Die begint ’s ochtends pas te schrijven en moet dus zeer scherp staan. Dat wordt heel spannend. Toeschouwers zullen de dynamiek van het creatieproces wel voelen, denk ik.”
Hoelang denken jullie dat dit gearrangeerde huwelijk tussen jullie stand houdt?
Greg: “We gaan voor een diamanten jubileum.” (AL)
Ma 3/08 t/m 7/08, telkens om 21u, in Vrijstaat O.
Met als gastschrijvens: Michael de Cock (3/08), Rachida Lamrabet (4/08), David Van Reybrouck (5/08), Laura van Dolron (6/08), Jeroen Olyslaegers (7/08)
“WE ZIJN NOGAL APATISCH GEWORDEN”
Om in deze polariserende tijden een voorstelling – of beter: “actuashow” – over extremisme te maken, kun je maar beter stevig in je schoenen staan. Een gelegenheidscollectief bestaande uit schrijver Fikry El Azzouzi, theaterregisseur Junior Sephunyane Mthombeni (beiden: zie ook Reizen Jihad), Jibbe Willems (laureaat van de Artes Jongtheaterschrijfprijs 2014) en enkele Nederlandse collega’s gaat de uitdaging aan. Tijdens De extremisten, vanaf morgen in Vrijstaat O., zal er zelfs gelachen mogen worden, zo klinkt het. Een gesprek met Fikry El Azzouzi en Greg Nottrot, theaterregisseur en artistiek leider van het Nieuw Utrechts Toneel, kortweg het NUT, dat mee aan de basis ligt voor dit onderzoek in Oostende.
Vanwaar dit idee?
Greg: “In Utrecht brengen we al vijf jaar De Orde van de Dag, een show rond de actualiteit van de afgelopen maand, met telkens nieuwe schrijvers en acteurs. Maar in plaats van allerlei actua de revue te laten passeren, wilden we nu één thema uitlichten. Dat werd ‘extremisme’, toch wel hét onderwerp van de dag. Luc Muylaert (festivalcoördinator van TAZ, AL) vond dat een prima idee, maar stelde voor dat we er ook Belgen bij zouden betrekken. Hij bracht ons in contact met Fikry en Junior Sephunyane Mithombeni. Dit zeg maar gearrangeerd huwelijk is ondertussen uitgebreid met muzikanten.”
Fikry: “Muziek is trouwens heel belangrijk voor extremisten. Denk maar aan Anders Breivik die op zijn iPod naar Requiem for a dream luisterde terwijl hij op Utøya mensen neerknalde.”
Jullie brengen het verhaal van de broers Kouachi (de mannen achter de aanslag op het Franse weekblad Charlie Hebdo, eerder dit jaar in Parijs), Anders Breivik, Ulrike Meinhof, Malika El Aroud en Jezus Christus. Wat hebben zij met elkaar gemeen ?
Fikry: “Extremisten denken zwart-wit. Ze omhelzen gemakkelijke antwoorden en kennen geen twijfel. Ze zijn doorgaans tussen 15 en 35 jaar, hebben een hoog testosterongehalte en zijn bereid om tot het uiterste te gaan. Veel extremisten lijden ook aan grootheidswaanzin en ijdelheid.”
Wat doet Jezus in het rijtje?
Fikry: “Hij was een activist, een verzetsleider. Hij verzette zich tegen de dominantie van de rijke Joden en de Romeinen.”
Een activist is nog niet per se een extremist, toch?
Greg: “Iemand die zichzelf aan het kruis laat nagelen, vind ik toch behoorlijk extreem, hoor. En er zijn in naam van de religie die allicht goed bedoeld was, wel heel veel doden gevallen.”
Ik kan me voorstellen dat niet iedereen dit graag zal lezen.
Fikry: “We willen daarover ook geen oordeel vellen. Over geen enkele van de extremisten trouwens. We proberen te begrijpen. Waarom doen extremisten wat ze doen? We willen alleen dat mensen zichzelf bevragen.”
Greg: “Ook wij bevragen in de eerste plaats onszelf – en we nodigen het publiek uit om hetzelfde te doen. Soms denk ik dat iedereen een klein snuifje extremisme zou kunnen gebruiken. Wij zijn zelf nogal apatisch geworden.”
Fikry: “Mensen zijn zo bang om te verliezen wat ze hebben, dat ze niet tot actie durven overgaan.”
Waartegen zou er actie moeten ondernomen worden?
Fikry: “Tegen de grootbanken, want dat zijn de echte sluipmoordenaars. Of tegen de klimaatvervuiling. Dat zijn belangrijke thema’s. Belangrijker dan IS bijvoorbeeld.”
Moeten we de terreurdaden van IS dan relativeren?
Greg: “Ik word zo kwaad als ik zie welke afschuwelijke daden IS pleegt. Tegelijk denk ik dat we de reële bedreiging die van hen uitgaat overdrijven. We zien wél wat de gebroeders Kouachi hebben uitgericht, maar we kijken weg van wat de samenleving met hén heeft gedaan. Hun moeder pleegde zelfmoord, ze kwamen in een weeshuis terecht, hun situatie was uitzichtloos... Dat zijn wel jongens van bij ons, hé, opgegroeid in onze maatschappij.”
Fikry: “Frustratie is de basis voor extremisme. Wij moeten naar die frustratie durven kijken.”
Greg: “Frustratie leidt tot een extreme daad als je toch niets meer te verliezen hebt.”
Schuilt in elk van ons een potentiële extremist?
Greg: “Absoluut. Stel dat iemand je kind iets aandoet. Tot welke daden ben je dan in staat?”
Met andere woorden, jullie willen ons een spiegel voorhouden. Wanneer zullen jullie de voorstellingenreeks geslaagd vinden?
Fikry: “Als mensen via de juiste vraagstelling tot meer inzicht komen.”
Greg: “Als je niet langer denkt dat een daad van IS een aanslag is van de Islam op het vrije woord, maar het werk van een gefrustreerde jongeren zonder uitzicht, beïnvloed door enge gedachten en het milieu waarin hij is opgegroeid.”
Dat klinkt als een politieke boodschap. Hoe ga je daar een interessante voorstelling van maken?
Greg: “Fikry en Jibbe zijn al de hele week aan het schrijven en nu komen ook de muzikanten erbij en zal ik daar als regisseur vorm aangeven. Het wordt erg gevarieerd: monologen, liedjes, slam... Er zal ook veel humor inzitten – jazeker – want we willen ook dat mensen een leuke avond beleven.”
Fikry: “We nodigen ook elke dag een gastschrijver uit. Die begint ’s ochtends pas te schrijven en moet dus zeer scherp staan. Dat wordt heel spannend. Toeschouwers zullen de dynamiek van het creatieproces wel voelen, denk ik.”
Hoelang denken jullie dat dit gearrangeerde huwelijk tussen jullie stand houdt?
Greg: “We gaan voor een diamanten jubileum.” (AL)
Ma 3/08 t/m 7/08, telkens om 21u, in Vrijstaat O.
Met als gastschrijvens: Michael de Cock (3/08), Rachida Lamrabet (4/08), David Van Reybrouck (5/08), Laura van Dolron (6/08), Jeroen Olyslaegers (7/08)